Kiel registrite je 21:52, 23 sep. 2013 redakti Piet-c (diskuto \| kontribuoj) 5 098 redaktoj Neniu resumo de redakto ← Pli malnova redakto		Kiel registrite je 16:02, 24 sep. 2013 redakti malfari Walber (diskuto \| kontribuoj) 112 redaktoj Neniu resumo de redakto Pli nova redakto →
Linio 29: Ankaŭ vi povas facile fari simplan eksperimenton por kontroli, ke la leĝo de Aristotelo ne estas valida. ''Eksperimento 1.1'' ''Prenu peceton de paperfolio kaj moneron. Lasu ilin fali samtempe kaj vi tuj vidas, ke la monero falas pli rapide.'' ''Post tio faru globeton el la papero kaj refaru saman eksperimenton. Vi vidas, ke nun la globeto el papero kaj la monero falas al grundo en proksimume sama tempo. Tio montras, ke la faltempo ne dependas de la pezo de korpo.'' [[Dosiero:Galilei-weltsysteme 1-621x854.jpg\|200px\|thumb\|left\|Titolfolio de la libro de Galileo: Aristotelo, Ptolemeo kaj Koperniko dikutas]] La paperfolieto falas pli malrapide nur, ĉar la rezisto de aero bremsas ĝin. Se vi faras globeton, ĝi falas kun sama rapido kiel la pli peza monero. Linio 48 ⟶ 49: Galileo ne havis eblon kontroli la leĝon uzante vakuopumpilon, ĉar ĝi estis inventata nur en 1650. Li komparis faltempon de korpoj en medioj kun malsama rezisto (akvo, aero) kaj konkludis, ke se la rezisto estus nulo, ĉiuj korpoj falus kun la sama rapido. Li spertis ankaŭ gravajn malfacilaĵojn, kiam li volis ekzameni faltempon de korpoj, ĉar li ne havis sufiĉe precizajn horloĝojn. Li solvis la problemon analizante la movadon de metalglobetoj sur klinita sulko. Tia-maniere li eltrovis la leĝojn de la akcela movado kaj de la libera falo. Linio 88 ⟶ 86: '''''g''''' estas la mezurunuo [[File:PerticaViennese.jpg\|thumb\|~~350px~~500px\|~~right~~center\|La mezurunuoj "pertica" kaj "braccio" estis malsamaj en la urboj Vieno kaj Roveredo]] ==Sistemo internacia de unuoj – SI-sistemo== Linio 196 ⟶ 194: == Kelkaj simplaj derivitaj grandoj== [[File:Areoj.png\|thumb\|~~320px~~350px\|Formuloj por kalkuli kelkaj simplaj areoj]] ===Areo=== La simbolo de la areo estas '''''A'''''. La areo de geometriaj figuroj estas proporcia al produkto de du karakterizaj longoj. Linio 209 ⟶ 207: Por grandaj areoj estas uzata ankaŭ la mezurunuo hektaro (ha) Ekzemplo 1.1 Mezuru paperfolion formato A4 kaj kalkulu, kiom da folioj estas bezonataj por kovri areon de unu kvadrata metro!▼ Solvo:▼ ▲Mezuru paperfolion formato A4 kaj kalkulu, kiom da folioj estas bezonataj por kovri areon de unu kvadrata metro! La mezuroj estas: a = 297 mm b = 210 mm (vidu Fig. 1.7)▼ La nombro de la folioj bezonataj estas:▼ ▲Solvo: Atentu! La rezulto de la kalkulado estas rondigita. ▲La mezuroj estas: a = 297 mm b = 210 mm (vidu Fig. 1.7) ~~Atentu!~~ La ~~rezulto~~ de la ~~kalkulado~~ ~~estas~~ ~~rondigita.~~ Ĉar la mezuro havas nur tri ciferojn de precizeco, ankaŭ en la rezulto estas precizaj maksimume tri ciferoj. ▼ ▲La nombro de la folioj bezonataj estas: ▲Atentu! La rezulto de la kalkulado estas rondigita. Ĉar la mezuro havas nur tri ciferojn de precizeco, ankaŭ en la rezulto estas precizaj maksimume tri ciferoj. [[File:Volumenoj.png\|thumb\|320px\|Formuloj por kalkuli la volumenon de kelkaj simplaj geometriaj korpoj]]▼ ▲[[File:Volumenoj.png\|thumb\|~~320px~~350px\|Formuloj por kalkuli la volumenon de kelkaj simplaj geometriaj korpoj]] === Volumeno=== La formula simbolo de la volumeno estas '''''V'''''. La volumeno, de ĉiu geometria figuro, estas proporcia al produkto de tri karakterizaj longoj. Linio 233 ⟶ 230: Por volumenoj estas uzata ankaŭ la mezurunuo litro (l) Ekzemplo 1.2 Mezuru moneron de 10 cendoj kaj kalkulu ĝian volumenon!▼ ▲Mezuru moneron de 10 cendoj kaj kalkulu ĝian volumenon! Solvo▼ ▲ Solvo La mezuroj estas: d = 19,6 mm h = 1,8 mm (vidu Fig. 1.8) Atentu! La rezulto de la kalkulado estas rondigita. Ĉar la mezuro h havas nur du ciferojn de precizeco, ankaŭ en la rezulto estas precizaj maksimume du ciferoj. ==Precizo de mezuro kaj precizo de kalkulado== Linio 274 ⟶ 270: Tasko a) Mezuru la necesajn grandojn kaj kalkulu la ~~volu-menon~~volumenon de provtubeto! b) Trovu metodon por rekte mezuri la volumenon de la tubeto kaj komparu la rezultojn! Linio 295 ⟶ 291: ~~===~~ '''Reguloj por la solvo de problemoj~~===~~''' Legu atente la tekston de la tasko! Notu la donitajn grandojn kun ĝustaj simboloj kaj mezurunuoj. Aliformu ilin, se estas necese! Skribu la formulojn, kiuj estas bezonataj por la kalkulado, se necesas aliformu ilin! Enmetu la valorojn de la donitaj grandoj en la formuloj kunportante la mezurunuojn! Kalkulu la rezultojn kaj rondigu ilin! Respondu al la demandoj de la tasko! Linio 347 ⟶ 337: Por skizi movadon en la koordinatsistemo oni devas unue mezuri la poziciojn, rilate al la origino de la sistemo, en diversaj momentoj. ~~Fig~~[[file:Biciklo1.png ~~1.11:~~\|400px\|thumb\| La ciklisto A preterpasas la du semaforoj kun konstanta rapido]]▼ Ekzemplo 1.3 En la sekve ilustrata ekzemplo oni konsideras la movadon inter la du semaforoj. ▲Fig. 1.11: La ciklisto A preterpasas la du semaforoj kun konstanta rapido Ili estas ambaŭ verdaj, do la biciklisto ne devas halti. En la tabelo estas registrataj la interspacoj inter la komenco de la distanco mezurata kaj la diversaj mezurpunktoj de tempo. Linio 362 ⟶ 348: Ju pli kruta estas la linio, kiu prezentas la movadon, des pli granda estas la rapido. [[file:Diagramoj t-s.png\|400px\|thumb\|300px\|La blua rekta linio prezentas movon kun konstanta rapido. ~~Fig. 1.12:~~ La ~~blua~~ruĝa ~~rekta~~kurba linio prezentas movon ~~kun~~kiu unue estas akcelata kaj ~~konstanta~~poste ~~rapido.~~haltigata]] ~~Fig~~[[file:Biciklo2.png ~~1.13:~~\|400px\|thumb\| La ciklisto B ekveturas de la unua semaforo kaj haltas antaŭ la dua semaforo.]]▼ ~~La ruĝa kurba linio prezentas movon kiu unue estas akcelata kaj poste haltigata.~~ Ekzemplo 1.4 Ankaŭ ĉi tiu ekzemplo pritraktas movon inter du semaforoj. Ĉekomence la ciklisto staras antaŭ la unua semaforo kaj ekveturas, kiam ĝi ŝanĝiĝas al verdo. Post 14 sekundoj la movo devas esti haltigita, ĉar la dua semaforo estas ruĝa. Fig. 1.1513: ▼ ▲Fig. 1.13: La ciklisto B ekveturas de la unua semaforo kaj haltas antaŭ la dua semaforo. Linio 375 ⟶ 361: Oni vidas, ke la maksimuma rapido de la ciklisto B estas pli granda, ol la rapido de la ciklisto, kiu veturas kun konstanta rapido. Fakte, inter la tempopunktoj 6s kaj 8s la ruĝa linio estas pli kruta ol la blua. 1.7.2 ~~Mezuma~~Meza rapido – momenta rapido Por la rapido estas uzata la formula simbolo (latine: velocitas) Kiam iu korpo bezonas la tempon t por trapasi la distancon s , ĝia mezuma rapido estas: kun la baza mezurunuo La streketo super la signo indikas mezuman valoron. La ~~mezuma~~meza rapido de la ciklistoj el la supraj bildoj rezultas: ciklisto A ~~Fig. 1.11~~ ciklisto B ~~Fig. 1.13~~ La mezuma rapido de ciklisto A estas pli granda ol tiu de ciklisto B. Ĉar la momenta rapido de ciklisto A estas konstanta, lia maksimuma rapido estas egala al la mezuma. Linio 428 ⟶ 412: Vojo, kiu kondukas al montpasejo, havas longon de 9,0 km. Biciklisto ekveturas precize je la dekdua horo. Post 50 minutoj li atingas la pasejon kaj haltas dum 5 minutoj. Poste li malsupreniras sur vojo longa je 12 km kun mezuma rapido je 32 km/h. [[file:Ciklisto traktoro.png\|250px\|thumb\|La traktoro preterpasas bicikliston kaj poste biciklisto preterpasas traktoron]] Traktoro ekveturas 20 minutojn post la ciklisto kaj veturas laŭlonge de la tuta vojo kun konstanta rapido de 20 km/h. Linio 443 ⟶ 427: tempo de la descendo de ciklisto ▲Fig. 1.15 tempo por la tuta vojo de traktoro

Fiziko - baza kurso/Ĝeneralaj fundamentoj: Malsamoj inter versioj