Svahila: Malsamoj inter versioj

Se vioni precipe volas paroli, certaj vortoj kaj gramatikaĵoj devas veni aŭtomate en vian buŝon. Pri certaj aliaj aferoj oni ne devas sperti tiom bone, ĉar en parolsituacio oni povas mem decidi kiun esprimon oni volas uzi, kaj eviti aliajn. Por komencanto taŭga komenco estas paŭsi Esperantajn esprimmanierojn, se eblas. (Ĉi tia konsilo povas kolerigi tiujn, kiuj jam ofte aŭdis admonojn pri la neceso liberigi sin el siaj denaskaj parolkutimoj. Sed imiti ne estas nur malbone. Se oni ankoraŭ entute ne povas diri ion ajn, tiam paŭsado estas kiel apogradiloj por komencanta biciklisto. Espereble oni baldaŭ mem volos trovi la pli idiomajn esprimojn, kiam la situacio estas malpli peniga.) Lernu do ekvivalenton de la plej kutimaj Esperantaj esprimoj frue. Lernu strukturajn vortojn kaj adverbojn: vortojn kiel baldaŭ, nun, nur, baadaye, kabla ya, ankoraŭ, hapa, zaidi, pamoja?o

En parolsituacio oni povas ofte helpi sin per relative malmultaj substantivoj, ĉar oni povas montri al la aĵoj. En Esperanto oni tiam uzas la pronomojn "ĝi" kaj "ili" anstataŭ la substantivoj. Komencanta svahila-parolantoj havas pli da problemo, ĉar en tiu lingvo abundas variaĵojn de "ĝi" kaj "ili", kaj malfacile estas decidi kiu estas la ĝusta. Sed oni povas eviti frazojn, kie aĵo estas la subjekto. Oni simple ŝanĝasbezonas ŝanĝi la frazkonstruon, farante la subjekton animala. Tio kutime eblas. Fakte ofte la subjekto jam estas Animalo aŭ Animaloj. Pri tiuj klasoj vioni jam lernis, ke "ĝi" estas ''a-'' kaj "ili" estas ''-wa''.

Anstataŭ diri "La pakaĵo al la instruisto venis al la poŝtofocejo" diru "La instruisto ricevis la pakaĵon en la postoficejo." Instruisto estas Animalo, do uzu ''a-''. ''Mwalimu alipata pakti katika posta.'' Sufiĉe bona traduko! (Scii kiu estas la prefikso por Pakaĵo estas pli delikata afero, traktita en venonta ĉapitro. Eble vioni preferas komence neglekti tiujn ĉapitrojn por koncentri pri aliaj, pli utilaj por parolado.)

Se vioni volas esprimi vinsin parole, tiam vioni bezonas malgrandan, multkapablan vortprovison, kaj ankaǔ kelkajn gramatikajn formojn, kiuj venas al vioni rapide kaj senpene, ĉiam, kiam vioni volas ion diri. Iujn formojnaliajn viformojon oni rajtas neatenti - eble konjunktivon, rilatan kaj kondicionalaj prefiksojn. Eble iuj substantivklasoj estas maloftaj aǔ malfacilaj. (Vere, en periferiaj lokoj de svahilujo oni ofte uzas la klasojn Novaĵo kaj Novaĵoj anstataŭ la kreskaĵajn kaj fruktajn klasoj.) Oni povus neglekti eĉ pli multajn formojn, eĉ uzi la vortojn tute sen afiksoj, kaj tamen esti komprenata. Sed tio ne estus celtrafe. Afiksoj ne nur ĝenas. Ili ankaǔ helpas vin, eĉ se vioni estas nur komencanto kaj parolanto.

Jam antaŭe en ĉi tiu kurso oni povis rigardi, ke iuj formoj ne estas ekzakte laŭregulaj. Ne indas paroli multe pri tio en ĉi tia baza kurso. La ortografio ne estas tute difinita. Oni povas trovi plurajn variaĵojn en vortaroj, kaj eĉ pli multajn rete. Foje la logiko diras unu kaj la oportuna elparolo alian. Ofte antaŭ vokaloj ''m-'' --> ''mw-'', ''u-'' --> ''w'', ''i-'' --> ''y-''.

| ''hu-|| ofta aŭ laŭkutima ago, uzita sole, sen subjekta prefikso||''Mimi husema Kiswahili.'' (Mi ofte parolas svahile.)

| ''ka-||la sama pasinta tempo pri kiu la antaŭa li-tempa verbo diris (rakonta tempo). ||

| ''me-||jesa kompletiga, plenumita, resulta ago aŭ stato. Kiel participo de perfekto multaj eŭropaj lingvoj, ”jam estis”||

| ''ja-||nea kompletiga, plenumita, resulta ago aŭ stato. Kiel participo de perfekto en multaj eŭropaj lingvoj, ”jam ne estis”||

| ''ki-||kiam (kiel la angla –ing), se (kiel la germana wenn)||

| ''po-||samtempa subfrazo (kiel ''ki-''), "-ante"||51kiam. Vojaĝante mi legis anstataŭ Kiam mi vojaĝis mi legis.

| ''-ye-, -o-||rilata subfrazo, "kiu"||

Kiam oni komencas legi normalajn tekstojn oni vere rimarkas, ke la afiksoj ne estas iuj ornamojn, kiujn oni povas forigi por atingi la veran signifon de la frazo. Ili enhavas multan valoran kaj necesan informon. Kelkfoje, kiam vioni rekonas ilin, vioni atingas tiom proksimen al la signifo de la tuta frazo, ke vioni eble taksos, ke tio sufiĉas, vioni ne bezonas serĉi la radikon en la vortaro. Tial la kompreno de la garmatiko estas tiel grava ĉe la svahila. Same kiel ĉe Esperanto.

'''Jen verbfunkciantaj vortoj laŭ kelkaj substantivklasoj.''' Post iom da studado vioni povas mem proksimume konjekti la formojn de la restantaj klasoj.