Kataluna: Malsamoj inter versioj

Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 177:
Katalune la silaboj similas al la esperantaj. Ĉiu silabo havas nur unu vokalan sonon. Se du vokalaj sonoj havas neniun konsonanton inter ili, tiu kazo nomiĝas ''hiat''. ''Hiat'' okazas inter du silaboj. Se du vokalaj signoj estas kunaj, sed unu el ili havas konsonantan rolon (kiel esperantaj ''j'' kaj ''ŭ''), tio nomiĝas ''diftong'' (diftongo), kaj tio okazas en ''nur unu'' silabo.
 
Ĝenerale estas nur unu silaboakcentita fortasilabo en laĉiu vorto. Tamen, pro kunigo de fortajakcentitaj radikoj, vortoj povas havi du akcentitajn silabojn. Ja ĉiu el tiuj radikoj havas propran fortan silabon, kiu ĝenerale ne perdiĝas kiam per ili kreiĝis nova vorto.
 
Ekzistas reguloj, per kiuj oni povas scii, lakie plejfalas fortanla silabonakcento deen ĉiu vorto. Ili rilatas ne al la komenco de la vorto, sed al ties fino.
 
==== SurstreketoKorno, fortaakcentita silabo ====
La surstreketokornoj havasestas utilonuzataj por klarigi, kiu priestas la fortaakcentita silabo de ĉiu vorto. EstasLa regulojcelo kiujestas permesasĉiam alindiki niĝin. surstrekigiTamen, por eviti la amasigon de kornoj dum skribado, oni supersignigas nur tiujn vortojn, kiuj ne sekvas la plej malofte.oftan Jenvorprozodion de la reguloj:lingvo.
 
* La forta silabo estas la antaŭlasta se vorto finas per:
Jen la reguloj:
* La fortaakcentita silabo estas la antaŭlasta se vorto finas per:
** Vokalo (vokala sono)
** Vokalo + '''s'''
** '''en''' aŭ '''in'''
* La fortaakcentita silabo estas la lasta, se temas pri aliajla inversaj finaĵoj.
 
Alikaze, se la forta silabo ne tiel rilatas kun la finaĵo, oni devas atentigi prila ĝiesceptecon surstreketantede tiesla vokalonakcento per korno super la silabvokalo. Ekzemple, se vorto finasfiniĝas per vokalo, kaj la fortoakcento estasfalas ensur la lasta silabo, oni devas surstreketi tiun ĉi vokalon. Aliekzemple, oni devas surstreketi ĉiujn fortajnakcentitajn silabojn, kiuj ne estas la lasta aŭ la antaŭlasta (do, ĉiujn proparoksitonajn vortojn - vortoj kun pli antaŭa akcento en la vorto mankas en la kataluna).
 
Estas specifaj adjektivoj por la vortoj, per kiuj oni klarigas pri la forta silabo de la vorto:
Linio 195 ⟶ 197:
{| border=1
|+Adjektivoj pri loko de forta silabo en vorto
!Akcentita silabo
!Silabo forta
!Kataluna adjektivo
|-
Linio 210 ⟶ 212:
===== Klarigo pri fermeco =====
 
EstasEkzistas du surstreketojkornoj katalune.en Kajla malfermitakataluna: \,dekstra kaj fermita /, je tiuj direktojmaldekstra. Per ili oni klarigas, ĉu la vokalon oni prononcas fermitemalvaste, respektive malfermite.vaste Oni(rimarku, ke oni nur distingas intervokalvastecon, tiaj vokaloj,nur se ili estas fortajakcentitaj). Tial estas tiu rilato inter surstreketola korno kaj fermecovasteco.
 
La eblecoj estas, laŭ klarigo de vokaloj: à, è, é, í, ò, ó, ú
Linio 218 ⟶ 220:
==== Unusilabaj vortoj ====
 
SurstreketojKornoj utilasestas foje uzataj ankaŭ por unusilabaj vortoj. Fojfoje estasEkzistas tiaj vortoj kiujprincipe skribendasskribendaj per la samaj literoj, tamen estasmalsame iupronocataj prononcapro malsimileco,malsama atentigeblavasteco nurde perla surstreketojvokalo. EstasEn listotiuj daokazoj tiajoni aldonas kornon al unu el la du vortoj (preskaŭ ĉiam tiu kun malvasta vokalo). Krome en kelkaj okazoj ekzistas veraj homonimoj, dokiujn neoni estasskribe aliadistingas rimedoper olaldono parkeride tiujnkorno surstreketaĵojnal unu el ili. OniTiuj vortoj estas neregulaj kaj parkerigendaj. nomasKatalune tiunoni ĉitian surstreketadonkornouzadon: ''accent diacrític''.
 
{| border="1"
Linio 225 ⟶ 227:
! Esperante
|-
| mes [mes]
| monato
|-
| més [mes]
| pli / plu
|-
| dona [dɔna]
| virino
|-
| dóna [dona]
| donas (li/ŝi), donu (vi) (paradigmero)
|}
 
==== Diftongoj ====
 
La diftongoj tre similas al esperanto, ĉar ili rilatas al konsonantoj ''j'' kaj ''ŭ'', kiu rilatas al vokalaj sonoj, sed agas konsonante. Katalune oni skribas tiuntiujn ''j'' kaj ''ŭ'' per la parencaj vokaloj '''i''' kaj '''u'''.
Oni devas atentigi pri silaba strukturo en la kataluna skribado, do estas reguloj por scii kiu el tiuj vokaloj estas konsonanta, kaj kiu estas vokala. Oni nomas tiujn konsonantajn vokalojn ''vocals graduals''.
 
Linio 265 ⟶ 267:
| sauna
| sau-na
| saunosaŭno
|-
| pingüí
Linio 286 ⟶ 288:
| piano
|-
| continuïn
| continuin
| con-ti-nu-in
| daŭrigu (ili)
Linio 319 ⟶ 321:
|}
 
Ĝenerale, pri ''dièresi''tremaoj, pli facilas parkeri la vortojn, kiuj enhavas ĝin. Ja malfacilas scii ĉiujn regulojn pri ĝi, kaj eĉ ĉiam estas esceptoj.
 
=== Eksteraj ligiloj ===