Aspektoj estas tre kompostataj kaj malsimplaj. Estas:
- finita (ne estas en estanta tempo sed anstataŭ ĝi estas estonta finita tempo)
- nefinita
Ĝia disvastiĝo
redaktiDiversaj
redakti- infinitivo
- pasiva participo
- gerundio
- estinta neklarigopersona tempo (ekz. pisano - napisano (oni skribis)
- estinta tempo
- estonta tempo
- kondicionalo
- imperativo
Nur nefinita
redakti- nuna tempo
- aktiva participo
- adverba nuna participo
Nur finita
redakti- adverba estinta participo
Manieroj de kreo de aspekto
redaktiFinita
redakti- z-
- plej ofta en kreo de la aspekto
- ekz. chcieć → zechcieć (voli → esti volinta), jeść → zjeść (manĝi → esti manĝinta), robić → zrobić (fari → esti farinta)
- za-
- uzata en multaj verboj de fremda deveno
- en kelkaj hejmlandaj vortoj alinome boleć → zaboleć (dolori → esti dolorinta), dzwonić → zadzwonić (sonori → esti sonorinta, telefoni → esti telefoninta, invoki → esti invokinta), grać → zagrać (ludi → esti ludinta), miauczeć → zamiauczeć (miaŭi → esti miaŭinta), potrzebować → zapotrzebować (bezoni → esti bezoninta), szczekać → zaszczekać (boji → esti bojinta)
- wy-
- leczyć → wyleczyć (kuraci → esti kuracinta), pić → wypić (trinki → esti trinkinta)
- po-/pó-
- verboj de transporto ekz. iść → pójść (iri → esti irinta), jechać → pojechać (veturi → esti veturinta)
- czuć → poczuć (senti → esti sentinta), leżeć → poleżeć (kuŝi → esti kuŝinta), liczyć → policzyć (kalkuli → esti kalkulinta, nombri → esti nombrinta, komputi → esti komputinta), myśleć → pomyśleć (pensi → esti pensinta), słuchać → posłuchać (aŭskulti → esti aŭskultinta)
- u-
- czynić → uczynić (agi → esti aginta), słyszeć → usłyszeć (aŭdi → esti aŭdinta)
- na-
- pisać → napisać (skribi → esti skribinta), uczyć → nauczyć (instrui → esti instruinta)
- -eć:-nąć
- -kać/-gać:-c
- neregula (brać → wziąć, siedzieć → siąść, widzieć → zobaczyć)
Nefinita
redakti- o:a -yć:-ać
- o:a -ić:-iać
- -yć:-ać
- -ić:-iać
- -ać:-awać
- -ić:-iwać
- -yć:-ywać
Adeco
redaktiEn kelkaj vortoj estas separo je ado kaj malado.
Ada aspekto | Malada aspekto | Traduko (malada aspekto) |
---|---|---|
bywać | być | esti |
chodzić, (malofte) chadzać | iść | iri |
czytywać | czytać | legi |
grywać | grać | ludi |
jadać | jeść | manĝi |
latać | lecieć | flugi |
miewać | mieć | havi |
mawiać | mówić | paroli |
nosić | nieść | porti, surhavi |
pisywać | pisać | skribi |
widywać | widzieć/widać | vidi |
Atento: En derivaĵaj vortoj ne estas separo de adeco sed al ada aspekto ekvivalentas nefinita kaj malada ekvivalentas finita.