Latina/Unua konjugacio

Unua konjugacio

Jen ni lernos, kiel konjugacii latinajn verbojn de la unua konjugacia modelo – do tiujn, kiuj havas la infinitivon finiĝantan je -āre – en prezenca indikativo.

Karakterizaĵo de la unua konjugacio estas la vokalo a / ā. Ĝi estas ĝia tema vokalo.

Indikativoj de prezenco kreiĝas tiel, ke al la prezenca verba radiko simple “algluiĝas” la personaj finaĵoj – pere de la tema vokalo. Tiu normale longas; nur se ĝin sekvas la finaĵoj -t, -nt aŭ -ntur, ĝi mallongas.

Esceptaj estas la formoj de la unua persono de singularo (kaj la aktiva kaj la pasiva), kie la tema vokalo estas “forglutita” de la persona finaĵo -ō (-o-r).

• Ekzemploj:

Vi (ci) laŭdas: laud + ā + s → laudās

Ili laŭdas: laud + a + nt → laudant

Mi laŭdas: laud + ā + ō → laudō

Mi estas laŭdata: laud + ā + o + r → laudor

Li (ŝi, ĝi) estas laŭdata: laud + ā + tur → laudātur

Ili estas laŭdataj: laud + a + ntur → laudantur

---

Ĉiujn formojn de la unuakonjugacia verbo laudō, -āre en la indikativa prezenco resumas la jena tabelo. La finiĝoj sekvantaj la radikon aplikeblas al ĉiuj regulaj verboj de la unua konjugacio.

1a konjugacio			Laudō, -āre
Indikativo			Singularo			Pluralo
			1	2	3	1	2	3
Aktivo	Prezenco	laŭdas	laud-ō	laud-ā-s	laud-a-t	laud-ā-mus	laud-ā-tis	laud-a-nt
Pasivo	Prezenco	laŭdatas	laud-o-r	laud-ā-ris	laud-ā-tur	laud-ā-mur	laud-ā-minī	laud-a-ntur